تاریخچه کامل پسته در دنیا

پسته، یکی از محصولات کشاورزی با ارزش و با تاریخچه‌ای باستانی است که منشا آن به زمان‌های دور باز می‌گردد. این میوه نه تنها به عنوان یک منبع غذایی مهم، بلکه به عنوان نمادی از ثروت و فراوانی در فرهنگ‌ها و تمدن‌های گذشته نیز شناخته شده است. تاریخچه پسته به دوران باستان، به‌ویژه در مناطقی نظیر ایران، افغانستان و ترکیه بازمی‌گردد، جایی که این میوه به عنوان یکی از منابع اصلی غذایی محسوب می‌شد و مورد استفاده مردمان قدمت‌های باستانی این مناطق قرار می‌گرفت.

از آنجایی که پسته در شرایط آب و هوایی خشک و کم‌آبی رشد می‌کند و نیاز کمی به آبیاری دارد، به‌ویژه در مناطق نیمه‌خشک و خشک، به یکی از محصولات کشاورزی اساسی تبدیل شده است. اهمیت اقتصادی و اجتماعی پسته از دیرباز تا به امروز ادامه داشته و با گسترش تجارت و توسعه فناوری، صنعت پسته به یکی از مهم‌ترین عرصه‌های اقتصادی در کشورهای تولیدکننده تبدیل شده است، که نقش مهمی در ارتقاء اقتصاد و تبادلات تجاری بین‌المللی ایفا می‌کند.

بیشتر بدانید: انواع بسته بندی میوه خشک + بررسی نکات مهم

پسته چیست؟

پسته یک نوع درخت کوچک است که به خانواده بادام هندی تعلق دارد و منشأ آن به مناطق آسیای میانه و خاورمیانه برمی‌گردد. این درخت دانه‌هایی تولید می‌کند که به طور گسترده به عنوان خوراک مصرف می‌شوند. گونه وحشی پسته، که به آن Pistacia vera نیز گفته می‌شود، اغلب با گونه‌ های دیگری از تیره Pistacia که به عنوان پسته نیز شناخته می‌شوند، اشتباه گرفته می‌شود. این گونه ‌ها را می‌توان با توجه به توزیع جغرافیایی و بذرهای کوچکتر و پوسته ‌های نرمتر آنها تشخیص داد. در زبان انگلیسی، پسته به نام Pistachio شناخته می‌شود و اصالت این نام به زبان پارسی باز می‌گردد. استان کرمان در ایران، به ویژه شهرستان رفسنجان، به عنوان مرکز اصلی تولید پسته شناخته می‌شود. ایران در سال ۲۰۱۹ میلادی سهم ۳۱ درصدی از تولید پسته جهان را به خود اختصاص داد و به عنوان دومین تولید کننده پسته در جهان پس از آمریکا شناخته می‌شود.

برای خرید پسته قم کلیک کنید.

تاریخچه پسته

در قرن بیستم، پسته یکی از محصولات بسیار موفق در آمریکا شد. اصل این گیاه در مناطق گرم و خشکی مانند لبنان، فلسطین، سوریه، ایران، عراق، هند و برخی نقاط آفریقا و آسیا به وجود می‌آید. پسته جز درختانی است که در شرایط بیابانی رشد می‌کند و هنوز هم در وضعیت‌ های وحشی یافت می‌شود. در اوایل تاریخ میلادی، پسته به اروپا وارد شد و در آمریکا، اولین شناسایی رسمی پسته توسط یک سازمان به نام USDA در سال 1890 انجام شد و در سال 1904، برای اولین بار در ایستگاه مرفی گیاه در چیکو کالیفرنیا وارد کالیفرنیا شمال دره ساکرامنتو شد.

پسته یکی از محصولاتی است که اهمیت و ارزش بسیاری در بین ایرانیان دارد و در ناحیه‌ هایی همچون خراسان و ماوراء‌النهر معروف به کشت پسته بوده‌اند. ایران به عنوان بزرگترین تولیدکننده پسته در جهان به‌شمار می‌آید و تاریخ تجارت و کشاورزی پسته به این سرزمین بازمی‌گردد. هر درخت پسته از رشد طبیعی خود برخوردار است و از نظر تاریخی، منشاء درختان پسته به محدوده ایران بازمی‌گردد. تکه‌چوب سوخته‌ای که به عصر حجر تعلق داشته و تقریباً هزار سال پیش در شهرستان فسا استان فارس کشف شده است، از مستندات تاریخی مهمی است که امروزه در موزه پارس نگهداری می‌شود.

بیشتر بدانید: خواص پسته برای بدن

اولین تولید کننده پسته در جهان

پسته یکی از 11 نوع جنس مختلف پسته است که به عنوان یک میوه خوراکی و تجاری شناخته می‌شود. این گونه‌های مختلف پسته، با ویژگی و توانایی خود به عنوان پسته شناخته می‌شوند، اما عمدتاً نام پسته برای نوع خوراکی و تجاری آن استفاده می‌شود. پسته به نام لاتین Pistacia vera شناخته می‌شود و عضوی از خانواده‌ی پسته ‌سانان می‌باشد. این خانواده شامل بنه، بادام هندی، عشقه، بلوط سمی، درخت فلفل و سماق نیز می‌شود. درخت پسته برگ‌ هایی به شکل شانه‌ای دارد و در کنار هر برگ، یک جوانه‌ی جانبی ساده وجود دارد. برخی از این جوانه‌های جانبی به آغازنده‌های گل آذین تبدیل می‌شوند و در سال بعد میوه تولید می‌کنند. به همین دلیل، پسته میوه‌های خود را روی شاخه‌های یک ساله به صورت جانبی تولید می‌کند.

پیشنهاد مطالعه: مواد غذایی آهن دار

از منظر گیاه‌شناسی، میوه پسته در بخش خوراکی قرار دارد و در پسته و بادام، بذر میانی به عنوان قسمت مصرفی شناخته می‌شود. درخت پسته دو جنسیتی است، به این معنا که گل‌های نر روی یک درخت و گل‌های ماده روی درخت دیگر قرار دارند. درختان پسته گونه‌ای از خزان دار هستند، که در پاییز برگ‌های خود را از دست می‌دهند و در طول فصل زمستان در حالت خواب قرار می‌گیرند. پسته از نظر ریشه‌دهی به درختان ریشه‌های عمیق دار محسوب می‌شود که به عمق‌های زمین فرو می‌رود. این ویژگی باعث می‌شود که پسته به مراحل طولانی‌مدت خشکی تطابق داشته باشد.

علاوه بر این، درختان پسته دوره نونهالی طولانی دارند و پس از پنج سال اول مقدار کمی محصول تولید می‌کنند. به‌طور کلی، درختان پسته در سن 10 تا 12 سالگی به باردهی کامل می‌رسند. این درختان دارای عادت رشد عمودی هستند که در نتیجه آن، انتهایی قوی و از دست دادن جوانه‌های جانبی باعث رویش درختان بارور می‌شود. کارشناسان و کشاورزان با تجربه می‌توانند با توجه به اندازه درخت، فرم برگ‌ها، شکل جوانه‌ها و نحوه‌ی قرارگیری آن‌ها بر روی شاخه‌ها، درخت پسته نر و ماده را به راحتی تشخیص دهند. گل‌های نر حاوی 5 پرچم بیضی شکل با میله‌های کوتاه به رنگ سبز هستند. گل‌های ماده هم مانند گل‌های نر به صورت خوشه‌ای هستند با این تفاوت که فرم قرارگیری گل‌ها به طور منفرد و با فاصله از یکدیگر است.

پیشنهاد مطالعه: کالری انواع پسته و خواص آن

انواع پسته

در ایران، پسته‌ ها بر اساس دسته‌بندی‌ های مختلفی تقسیم ‌بندی می‌شوند که از جوانب مختلفی نظیر شکل ظاهری و زمان گل‌دهی آنها بهره می‌گیرند. اگر این تقسیم‌بندی‌ها را به یک دسته‌بندی کلی تبدیل کنیم، پسته‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: پسته‌های فندقی و پسته‌های بادامی.

در دسته پسته‌های فندقی، انواع مختلفی از پسته‌ها وجود دارد که از لحاظ شکل ظاهری به فندق شباهت دارند. این ارقام شامل پسته کله‌قوچی و پسته فندقی می‌شوند.

در گروه پسته‌های بادامی نیز ارقام متنوعی یافت می‌شود که از لحاظ شکل ظاهری با بادام تشابه دارند. به عنوان مثال، پسته اکبری، پسته احمد آقایی و پسته ممتاز به عنوان نمونه‌هایی از این دسته ارقام ذکر می‌باشند.

این دسته‌بندی‌ها به کشاورزان و تولیدکنندگان پسته کمک می‌کنند تا انواع مختلف پسته‌ها را به راحتی تشخیص داده و بازاریابی مناسب را برای هر نوع از آن ها انجام دهند.

حتما بخوانید: انس پسته چیست؟

اولین نواحی رویش درختان پسته در ایران

مناطق شمال شرقی ایران، از جمله سرخس و مناطق جنوبی آن تا زودآباد و تربت جام، به عنوان منطقه‌هایی با پیشینه باستانی در کشت و کار درختان پسته شناخته می‌شوند. به تصور محققین، درختان پسته حدود ۳ تا ۴ هزار سال قبل در این نواحی ایران رشد می‌کردند و قدمت کشت و کار آنها به زمان‌های باستانی بازمی‌گردد. پس از ایران، کشت و کار پسته به سایر نقاط جهان، به‌ویژه کشورهای اطراف دریای مدیترانه، منتقل شد.

با وجود اینکه منشأ درختان پسته، علاوه بر ایران، به افغانستان و ترکستان نیز بازمی‌گردد. اما در حال حاضر، استان کرمان و به ویژه منطقه رفسنجان به‌عنوان مهم‌ترین منطقه پسته‌کاری در ایران و جهان شناخته می‌شود. بیش از ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی این استان به کشت و کار پسته اختصاص یافته است، که شامل باغات بارور و غیر بارور می‌شود.

برای آشنایی با مواد غذایی پروتئین دار کلیک کنید.

پسته وحشی در کدام ناحیه است؟

پسته وحشی، که به طور علمی به عنوان "پسته ایرانی" یا "پسته خودرو" شناخته می‌شود، اصلی‌ترین نوع پسته وحشی است که در جنوب شرقی ایران رشد می‌کند. این منطقه که به عنوان "رشته کوه‌های زاگرس" شناخته می‌شود، شامل استان‌های کرمان، کرمانشاه، هرمزگان، یزد، سیستان و بلوچستان و همچنین برخی مناطق مرتفع و کویری در استان فارس می‌شود.

پسته وحشی یک گونه مقاوم به شرایط محیطی سخت و خشکی است که به صورت خودرو و در شرایط طبیعی بیابانی رشد می‌کند. این نوع پسته دارای گرده‌افشانی خودی بوده و برای تولید میوه نیازی به گرده‌افشانی متقابل ندارد، بنابراین می‌تواند در شرایطی که کمبود آب و منابع آبی وجود دارد، رشد کند.

پسته وحشی ایرانی یک منبع ارزشمند چربی و پروتئین برای جانداران و موجودات بیابانی است و همچنین از نظر اقتصادی برای برخی از اقلیم‌ها در ایران اهمیت دارد، زیرا در شرایط کم‌آبی و خشکسالی می‌تواند به عنوان یک محصول مقاوم درآمدزا محسوب شود.

ویژگی های بارز پسته

از نظر اقتصادی: پسته به عنوان یک محصول بسیار مهم در تولیدات کشور ما جایگاه ویژه‌ای دارد. این محصول نقش اساسی در تشکیل سهم بزرگی از تولیدات غیرنفتی کشور ایفا می‌کند و به عنوان یکی از اصلی‌ترین محصولاتی که به خارج از کشور صادر می‌شود، بسیار اهمیت دارد. در شرایط فعلی، حدود 55 درصد از تولید جهانی پسته به کشور ما تعلق دارد و بیش از 60 درصد از کل صادرات جهانی پسته توسط کشور ما صورت می‌گیرد. این صادرات پسته در سال‌های اخیر بیش از 400 میلیون دلار درآمد ارزی کشور را تأمین کرده است.

از نظر غذایی: پسته خام دارای ترکیبات مختلفی است. هر ۱۰۰ گرم از پسته حاوی حدود ۴٪ آب، ۴۵٪ چربی، ۲۸٪ کربوهیدرات، و ۲۰٪ پروتئین می‌باشد. این میوه با ارزش غذایی بالا، ۵۶۲ کالری در هر ۱۰۰ گرم دارد و منبع غنی از پروتئین، فیبر خوراکی، مواد معدنی متعدد و ویتامین‌های گروه B نظیر تیامین و ویتامین B6 است. همچنین، پسته می‌تواند منبع مناسبی از کلسیم، ریبوفلاوین، ویتامین B5، فولات، ویتامین E، و ویتامین K باشد. مهمترین نکته در ترکیب چربی‌ های پسته این است که حاوی چربی‌ های اشباع و چربی‌های غیر اشباع هستند. اسیدهای چرب اشباع‌شده در پسته شامل اسید پالمیتیک و اسید استئاریک می‌باشند. اما اسید اولئیک، که ۵۱٪ از کل چربی‌ها را تشکیل می‌دهد، به عنوان یکی از رایج‌ترین اسیدهای چرب غیر اشباع در پسته شناخته می‌شود. اسید لینولئیک نیز به نسبت ۳۱٪ از کل چربی‌های پسته را تشکیل می‌دهد.

نسبت به سایر میوه‌های خشک و آجیل‌های درختی، پسته دارای کمترین میزان چربی و کالری است، اما از طرف دیگر دارای مقادیر بیشتری از پتاسیم، ویتامین K، ویتامین E و برخی مواد شیمیایی گیاهی نظیر کاروتنوئیدها و فیتواسترول‌ها می‌باشد. این خصوصیات باعث شده است که پسته یک انتخاب سالم و مغذی برای تنقلات و مصارف روزمره باشد.

متخصصان در زمینه تغذیه و طب سنتی معتقدند که برخی از مواد غذایی به عنوان طبع گرم شناخته می‌شوند، به این معنا که وقتی میخوریم، دمای بدن را افزایش می‌دهند. یکی از مواد غذایی که اغلب به عنوان گرم و خشک توصیف می‌شود، پسته است. برخی از پزشکان و متخصصان طب سنتی معتقدند که پسته حتی گرم‌تر از گردو است. بنابراین، به افرادی که در طب سنتی دارای مزاج گرم و خشک یا همان صفراوی شناخته می‌شوند، توصیه می‌شود که مقدار زیادی پسته مصرف نکنند. واحد اندازه گیری پسته انس است. هر چه اندازه انس پسته کمتر باشد، پسته درشت‌تر است و البته ارزش آن نیز بیشتر است.

برای آشنایی با روش های بسته بندی پسته کلیک کنید.

مغز پسته از نظر طب قدیم ایران

در طب قدیم ایران، به عنوان یکی از منابع غذایی و دارویی مهم، مغز پسته مورد استفاده قرار می‌گرفت. در طب سنتی ایرانی، معتقد بودند که مغز پسته دارای خواص دارویی بسیاری است و برای درمان برخی از بیماری‌ها و افزایش سلامتی بدن مفید است.

به‌طور کلی، مغز پسته به عنوان یک منبع غذایی با ارزش شناخته می‌شد که حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب اشباع نشده مفیدی برای سلامتی بدن بود. همچنین، مغز پسته به عنوان یک منبع انرژی طبیعی و سرشار از پروتئین، فیبر، و چربی‌های نیمه اشباع و غیر اشباع موجود بود که می‌توانست انرژی لازم برای بدن فراهم کند.

بعلاوه، در طب سنتی ایران، معتقد بودند که مغز پسته خواصی نظیر تقویت معده، کاهش التهابات، تسکین دردها، تقویت موها و ناخن‌ها، تقویت حافظه و تسکین استرس و اضطراب دارد. همچنین، استفاده از مغز پسته برای تسکین سرفه و برونشیت نیز به عنوان یکی از روش‌های سنتی درمانی مورد استفاده قرار می‌گرفت.

خرید پسته قم

پسته یکی از محصولات محبوب و لذیذ در دسته‌ی آجیل‌ ها می باشد که تقریباً هیچ‌کس از طعم و ارزش آن غافل نیست. بسیاری افراد ترجیح می‌دهند تا برای یافتن قیمت‌ های بروز پسته یا خرید آن، از طریق فروشگاه‌ های آنلاین استفاده کنند. یکی از وب‌سایت‌ های معتبر و معروف در زمینه‌ی فروش آجیل و محصولات خشکبار، وب‌سایت فروشگاه هولدینک سعادت است. این فروشگاه با ارائه پسته با کیفیت و متنوع به همراه بهره‌گیری از تکنولوژی‌های مدرن، توانسته است نیازهای بسیاری از مشتریان را پاسخ دهد.

جمعبندی

در این مقاله در مورد تاریخچه پسته در دنیا، از ریشه‌های باستانی این محصول گرفته تا اهمیت و تأثیرات جهانی آن ارائه شده است. ابتدا به معرفی اصلی‌ترین نواحی رویش درختان پسته، به ویژه در مناطق خشک و کویری جنوب غربی آسیا، با تاکید بر ایران، پرداختیم. سپس، نقش این میوه در فرهنگ‌ها و ادیان مختلف به عنوان نمادی از ثروت و فراوانی مورد بررسی قرار گرفته و تأثیرات اجتماعی و فرهنگی آن در طول تاریخ بیان شده است. مهم‌ترین نقاط تولید و صادرات پسته در جهان، از جمله ایران، ایالات متحده، ترکیه و سوریه مورد بررسی قرار گرفته و نقش این کشورها در توسعه صنعت پسته برجسته شده است.

سوالات متداول

پسته چه موقع و از کجا به عنوان یک محصول کشاورزی معرفی شد؟

پسته به عنوان یکی از قدیمی‌ترین میوه‌های مورد استفاده انسان به‌شمار می‌آید، با تاریخچه‌ای هزاران ساله. این میوه ابتدا در منطقه‌های خشک و کویری جنوب غربی آسیا رشد می‌کرد و به‌عنوان یک منبع غذایی اساسی در دوران باستان شناخته می‌شد.

چه کشورهایی در تاریخچه تولید پسته نقش مهمی داشته‌اند؟

ایران به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان پسته در جهان، نقش اساسی را در تاریخچه تولید پسته ایفا کرده است. علاوه بر ایران، کشورهایی نظیر ایالات متحده، ترکیه، سوریه و گرجستان نیز در تولید پسته دستاوردهای قابل توجهی داشته‌اند.

پسته چگونه از ایران به سایر نقاط جهان منتقل شده است؟

صادرات پسته از ایران به دیگر نقاط جهان از دوران باستان آغاز شده و با گسترش تجارت و ارتباطات بین‌المللی، این محصول به سایر کشورها صادر شده است. امروزه، ایران به عنوان بزرگترین صادرکننده پسته به بازارهای جهانی شناخته می‌شود.

نقش پسته در فرهنگ‌ها و ادیان مختلف چیست؟

پسته در فرهنگ‌ها و ادیان مختلف به‌عنوان نمادی از ثروت و فراوانی شناخته شده است. این میوه در ادیانی نظیر اسلام و مسیحیت نیز جایگاه ویژه‌ای دارد و به‌طور متداول در جشنواره‌ها و مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چگونه فناوری‌های جدید و روش‌های کشاورزی به تولید پسته کمک کرده‌اند؟

فناوری‌های جدید و روش‌های کشاورزی مانند آبیاری قطره‌ای، استفاده از کودهای آلی، و به کارگیری تکنولوژی‌های پردازشی در فرآوری پسته، به بهبود کیفیت و عملکرد این محصول کمک کرده‌اند و صنعت پسته را به یکی از مهم‌ترین عرصه‌های کشاورزی و صادراتی در جهان تبدیل کرده‌اند.

مقالات مرتبط:

خواص شگفت‌انگیز پسته برای سلامتی و زیبایی جسم و روح

معرفی انواع پسته های ایرانی از احمد آقایی تا خنجری

نحوه کاشت پسته (نکات مهم درباره کاشت ، پرورش)

فرق پسته دیمی و آبی + خواص هر یک از آن ها